Planujesz urlop w okolicach świąt? Wigilia, 24 grudnia dniem wolnym od pracy.

Od 2025 roku 24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia – jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Oznacza to, że pracownicy w Giżycku, tak jak w całym kraju, zyskują dodatkowy wolny dzień na przygotowania do świąt, bez konieczności brania urlopu wypoczynkowego. Jeśli właśnie planujecie urlop świąteczno-noworoczny, koniecznie weźcie to pod uwagę – Wigilia „dokłada się” do liczby dni wolnych, a nie zabiera Wam ani jednego dnia urlopu.

Podstawa prawna: ustawa z 2024 roku

Wolna Wigilia to efekt ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja dodała do katalogu świąt zapis: „24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia”.

Ustawa weszła w życie 1 lutego 2025 r., dlatego 24 grudnia 2025 r. jest pierwszą Wigilią, która jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Jednocześnie zaktualizowano przepisy Kodeksu pracy oraz ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, aby dostosować je do nowego święta.

Kogo obejmuje wolna Wigilia?

Nowy dzień wolny od pracy obejmuje wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie przepisów Kodeksu pracy, w szczególności:

1. pracowników na umowie o pracę (pełny etat i niepełny etat),

2. osoby zatrudnione na podstawie powołania, wyboru, mianowania,

3. pracowników na spółdzielczej umowie o pracę.

Dla tej grupy 24 grudnia jest pełnoprawnym dniem świątecznym, co oznacza, że:

1. co do zasady w Wigilię nie świadczy się pracy,

2. pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tak jak za inne święta,

3. za 24 grudnia nie trzeba składać wniosku urlopowego – ten dzień nie pomniejsza puli urlopu wypoczynkowego.

W praktyce Wigilia traktowana jest tak samo jak 25 i 26 grudnia czy inne święta ustawowe: obniża wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym i zwiększa liczbę dni wolnych w grudniu.

Kogo ustawa nie obejmuje wprost?

Wprowadzenie 24 grudnia jako dnia ustawowo wolnego od pracy nie oznacza automatycznie wolnego dla wszystkich wykonujących pracę zarobkową. Ustawa nie przyznaje z mocy prawa dnia wolnego między innymi:

1. osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą (B2B),

2. osobom świadczącym pracę wyłącznie na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło),

3. współpracującym członkom rodzin w firmach rodzinnych, jeśli nie są zatrudnieni na etacie,

4. kontraktorom, podwykonawcom i freelancerom, którzy nie mają statusu pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy.

W ich przypadku o tym, czy 24 grudnia będzie dniem wolnym, decyduje treść zawartych umów i sposób zorganizowania współpracy.

Jeżeli jednak takie osoby zatrudniają u siebie pracowników na umowę o pracę, to wobec tych pracowników muszą już w pełni stosować przepisy o wolnej Wigilii.

Kto mimo wszystko może pracować 24 grudnia?

Tak jak w przypadku innych świąt, Kodeks pracy dopuszcza wykonywanie pracy w dni ustawowo wolne, ale tylko w ściśle określonych sytuacjach. Do wyjątków należą między innymi:

1. akcje ratownicze, usuwanie awarii oraz prace konieczne ze względu na ochronę życia, zdrowia i mienia,

2. praca w ruchu ciągłym,

3. praca zmianowa, gdy jest to niezbędne do zachowania ciągłości działania zakładu,

4. niezbędne remonty, których nie można przeprowadzić w innym terminie,

5. transport i komunikacja (kolej, przewoźnicy autobusowi, część firm logistycznych),

6. ochrona osób i mienia (np. agencje ochrony, monitoring obiektów),

7. rolnictwo i hodowla,

8. szpitale, placówki medyczne pełniące dyżury, domy pomocy społecznej,

9. hotele, pensjonaty, gastronomia, część instytucji kultury i wypoczynku.

Pracownicy tych branż mogą mieć w grafiku pracę również 24 grudnia. Dla nich Wigilia nadal pozostaje świętem, ale wykonywanie pracy jest dozwolone, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej rekompensaty.

Rekompensata za pracę w Wigilię

Jeżeli pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę wykonuje pracę w Wigilię, pracodawca ma obowiązek zapewnić mu rekompensatę na zasadach przewidzianych dla pracy w święta. Oznacza to, że:

1. w pierwszej kolejności należy udzielić innego dnia wolnego od pracy w danym okresie rozliczeniowym,

2. jeżeli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe, pracownikowi przysługuje dodatek 100% do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto.

W praktyce nawet kilka godzin pracy 24 grudnia (na przykład dyżur na recepcji hotelu czy w komunikacji) daje pracownikowi prawo do dnia wolnego w innym terminie lub odpowiedniego dodatku do wynagrodzenia.

Handel w Wigilię – nowe zasady

Ponieważ Wigilia została wpisana do ustawy o dniach wolnych od pracy, objął ją także zakaz handlu wynikający z ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.

W praktyce oznacza to, że:

1. 24 grudnia duże sklepy, dyskonty i galerie handlowe są co do zasady zamknięte,

2. pracownicy handlu zyskują dodatkowy dzień wolny od pracy,

3. znikają krótkie „wigilijne” godziny pracy w sklepach – zakupy trzeba zrobić wcześniej.

Nadal obowiązują jednak ustawowe wyjątki od zakazu handlu. W Wigilię mogą być czynne między innymi:

1. stacje paliw,

2. apteki i niektóre punkty medyczne,

3. część sklepów na dworcach, lotniskach czy w strefach turystycznych,

4. małe sklepy, w których za ladą stoi wyłącznie właściciel (bez pracowników i zleceniobiorców),

5. lokale gastronomiczne (restauracje, bary, kawiarnie).

W Giżycku w praktyce można więc spodziewać się otwartych stacji paliw, dyżurnych aptek, pojedynczych małych sklepów właścicielskich oraz lokali gastronomicznych obsługujących mieszkańców i turystów.

Planowanie urlopu świątecznego – o tym pamiętajcie

Jeżeli planujecie dłuższy świąteczno-noworoczny wypoczynek, wolna Wigilia działa na Waszą korzyść:

1. 24 grudnia jest dniem wolnym „z urzędu”, więc nie składacie na niego wniosku urlopowego,

2. Wigilia nie pomniejsza liczby dni urlopu wypoczynkowego,

3. można łatwiej wydłużyć przerwę od pracy, łącząc kilka dni urlopu z ciągiem trzech dni świątecznych (24–26 grudnia).

Przy klasycznym systemie pracy od poniedziałku do piątku odpowiednie rozplanowanie urlopu wokół Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia pozwala uzyskać nawet kilkanaście dni wypoczynku, wykorzystując tylko kilka dni urlopu.

Najważniejsze obowiązki pracodawców

Nowy dzień wolny oznacza dla pracodawców z całego kraju – niezależnie, czy prowadzą firmę w Giżycku, czy w innej części Polski – konkretne obowiązki organizacyjne. W szczególności trzeba:

1. uwzględnić 24 grudnia jako święto przy ustalaniu wymiaru czasu pracy w okresie rozliczeniowym,

2. nie planować pracy tego dnia, poza przypadkami wyraźnie dopuszczonymi w Kodeksie pracy (służby, ruch ciągły, transport, hotelarstwo, gastronomia itd.),

3. zapewnić pracownikom, którzy mimo wszystko pracują w Wigilię, inny dzień wolny lub dodatek 100% do wynagrodzenia,

4. w handlu przestrzegać zakazu powierzenia pracy 24 grudnia pracownikom i zleceniobiorcom w zwykłych placówkach handlowych,

5. dostosować regulaminy pracy, harmonogramy oraz systemy kadrowo-płacowe do nowego dnia wolnego.

Podsumowanie

Od 2025 roku Wigilia Bożego Narodzenia 24 grudnia jest w Polsce dniem ustawowo wolnym od pracy. Pracownicy zatrudnieni na etacie – w Giżycku i w całym kraju – nie muszą już brać urlopu, żeby spokojnie przygotować się do świąt i spędzić ten dzień z rodziną.

Planując urlop, grafik pracy i świąteczne wyjazdy, warto pamiętać, że Wigilia dołączyła do listy świąt ustawowych. To dodatkowy dzień wolny, który można mądrze wpleść w swoje plany – zarówno zawodowe, jak i rodzinne.