Jak zacząć działalność społeczną? Stowarzyszenie rejestrowe, stowarzyszenie zwykłe czy fundacja – co wybrać?

Wiele osób, które chcą działać społecznie, szybko dochodzi do pytania: w jakiej formie najlepiej zacząć? Czy założyć fundację, stowarzyszenie rejestrowe, a może zwykłe? Każda z tych form ma swoje plusy, ograniczenia i zasady działania. Wybór zależy głównie od tego, ile osób chce działać razem, jaki rodzaj aktywności planujecie i jakiej „mocy prawnej” będziecie potrzebować na co dzień.

Poniżej znajdziesz praktyczne omówienie najważniejszych różnic — tak, aby rozpoczęcie działalności społecznej było prostsze i bardziej świadome.

Stowarzyszenie zwykłe – najprostszy sposób, by zacząć działać

To najlżejsza, najbardziej „elastyczna” forma działania społecznego. Można ją założyć szybko, bez sądu i bez skomplikowanych procedur.

Najważniejsze cechy stowarzyszenia zwykłego:

• potrzebne są minimum 3 osoby,

• nie posiada osobowości prawnej (ale ma tzw. ułomną osobowość prawną),

• może prowadzić drobną działalność, podpisywać umowy, pozyskiwać środki,

• nie wymaga statutu — wystarczy regulamin,

• rejestracja odbywa się w starostwie / urzędzie.

Dla kogo?
Dla grup nieformalnych, inicjatyw lokalnych, sąsiedzkich działań, kół zainteresowań, inicjatyw ekologicznych czy edukacyjnych, które dopiero „sprawdzają się” w działaniu i nie potrzebują złożonych dokumentów formalnych.

Ograniczenia:
Stowarzyszenie zwykłe nie może być organem prowadzącym szkoły czy placówki, nie posiada pełnej osobowości prawnej, ma też ograniczoną możliwość prowadzenia działalności odpłatnej.

Stowarzyszenie rejestrowe – dobra opcja dla większej grupy i większych projektów

To pełnoprawna organizacja pozarządowa z pełną osobowością prawną.
Aby je powołać, potrzeba minimum 7 osób, statutu i rejestracji w KRS.

Co daje stowarzyszenie rejestrowe?

• możliwość prowadzenia w pełni sformalizowanych projektów,

• zdolność do zawierania umów, zatrudniania pracowników,

• możliwość ubiegania się o duże granty,

• prawo do prowadzenia działalności odpłatnej i gospodarczej,

• stabilną strukturę organizacyjną.

Dla kogo?
Dla osób, które chcą prowadzić duże projekty społeczne, regularnie pozyskiwać funding, działać w skali miasta lub regionu, prowadzić zajęcia, edukację, wydarzenia, współpracować z samorządem lub biznesem.

Co trzeba wiedzieć?
Stowarzyszenie rejestrowe wymaga większej odpowiedzialności — prowadzenia księgowości, sprawozdawczości, walnych zebrań itd.

Fundacja – gdy liczy się cel, a nie liczba założycieli

Aby założyć fundację, wystarczy jedna osoba — fundator.
Fundacja idealnie sprawdza się wtedy, gdy działania mają służyć określonemu celowi społecznemu, np. edukacji, kulturze, zdrowiu, ochronie środowiska.

Najważniejsze cechy fundacji:

• powołuje ją jedna lub kilka osób,

• posiada pełną osobowość prawną,

• działa na podstawie statutu i oświadczenia fundatora,

• może prowadzić działalność odpłatną i gospodarczą (jeśli przewiduje to statut),

• jest dobrą formą dla projektów długofalowych.

Dla kogo?
Dla osób i grup, które chcą realizować misję społeczną niezależnie od liczby członków. Dla inicjatorów, którzy potrzebują solidnej struktury do pozyskiwania środków, zatrudniania pracowników lub prowadzenia programów w wielu miejscach.

Ograniczenia?
Fundacja nie ma „członków”, więc nie jest formą demokratyczną. Wszystko zależy od zarządu i zapisów statutowych.

Co wybrać? Proste porównanie form

Zanim założysz organizację – zadaj sobie te pytania

• Czy mam zespół, który będzie działał regularnie?

• Czy chcę prowadzić projekty lokalne, czy raczej długoterminowe programy?

• Czy potrzebuję osobowości prawnej?

• Czy organizacja powinna być demokratyczna (stowarzyszenie), czy oparta na wizji fundatora (fundacja)?

• Jakie źródła finansowania planuję?

Odpowiedzi na te pytania często samoistnie wskazują właściwą formę.

NGO w Giżycku – dlaczego warto świadomie wybrać formę działania?

W naszym regionie działa wiele aktywnych organizacji — stowarzyszeń sportowych, kulturalnych, ekologicznych, historycznych czy społecznych. Coraz więcej nowych inicjatyw zastanawia się, jak zacząć.
Dobrze dobrana forma prawna:

• ułatwia pozyskiwanie środków,

• otwiera współpracę z samorządem,

• porządkuje odpowiedzialność,

• daje możliwość zatrudnienia zespołu i rozwijania działań.

Niezależnie od tego, czy zaczynasz od trzech osób, czy planujesz duży projekt — każda forma ma swoje miejsce i sens.

Źródło: opracowanie na podstawie materiałów z ngo.pl